«Ҫыхӑнура» халӑх тетелӗнче РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн криминалистика уйрӑмӗ пулӑшнипе «Следствие преступление уҫӑмлатма пулӑш» ушкӑн уҫӑлнӑ. Ӑна vk.com/public76252984 адреспа тупма пулать.

Йӗркелӳҫӗсем преступлени пирки мӗн те пулин пӗлекенсене кун пирки систерме ыйтаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне пабликра халӑх тетелӗнчи ҫынсем хӑйсен ыйтӑвӗсем тӗлӗшпе консультаци илме, Шупашкарта, Чӑваш Енре пулса иртекен ӗҫсем пирки пӗлме пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех ҫынсем тӗрлӗ сӑнӳкерчӗк, видео яма пултараҫҫӗ. Йӑлтах — анонимлӑ.

Тӗнче тетелӗнче ирӗклех Яндексӑн миллион ытла, Маил.ру-н 5 миллиона яхӑн почта ещӗкӗсен вӑрттӑн сӑмахӗсене тупма пулать иккен. Хабрхабр тетелӗнче пӗлтернӗ хыҫҫӑн Маил та, Яндекс та ҫынсен аллине лекнӗ адрессемпе вӑхӑтлӑха ӗҫлеме чарса лартнӑ. Ҫав шутра Контактра халӑх тетелӗ те вӑл адрессемпе усӑ куракан хӑйӗн аккаунчӗсене чарнӑ.

Хӑшӗ-пӗри ку адрессем почта службисенчи шӑтӑка пула халӑха лекнӗ тесе шутлаҫҫӗ пулин те Яндекс та Маил.ру та вӑрттӑн сӑмахсем ҫынсен аллине лекни усӑҫсен тимсӗрлӗхне кӑна пулма пултарни пирки пӗлтернӗ: е вӗсем суя сайта лекнӗ, е вӗсен компьютерне электронлӑ хурт сиен кӳнӗ. Ҫавӑн пекех ку пухмач тӗрлӗ сайтсенче пӗрешкел парольпе усӑ курнипе те пухӑнма пултарнӑ тесе шутлаҫҫӗ.

Енчен те сирӗн ещӗкӗн вӑрттӑн сӑмахӗ ҫын аллине лекнӗ пулсан ӑна ылмаштарма ан манӑр. Ҫавӑн пекех компьютера вируссенчен тӗрӗслесех тӑрӑр.

Сайтӑн малтанхи сӑнӗ

Чӑваш халӑх сайчӗ паян хӑйӗн 9 ҫулхи ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Шӑп та 9 ҫул каялла Чӑваш халӑх канашлӑвӗ уҫӑлнӑччӗ (ку каҫӑпа эсир сыхланса юлнӑ чи кивӗ темӑпа паллашма пултаратӑр). Хӑй вӑхӑтӗнче эпир ҫак куна Чӑваш халӑх сайчӗн ҫуралнӑ кунӗ пек йышӑнтӑмӑр. Ун хыҫҫӑн пирӗн порталӑн сайчӗ ӗҫлесе кайрӗ (юпа уйӑхӗнче), сӑнсен галлерейи тата ытти пайсем. Пирӗн портал унтанпа электронлӑ вулавӑшпа, электронлӑ сӑмахсарсемпе, мероприятисен, кун пулӑмӗсен пайӗсемпе пуянланчӗ. Сайт сӑнӗ те ҫулран ҫул улшӑнса пычӗ (хыпар ӳкерчӗкӗнче эсир сайтӑн малтанхи сӑнне курма пултаратӑр). Вӑхӑт иртнӗ ҫемӗн пирӗн порталран хӑш-пӗр пайсем ҫухални те пулчӗ — сӑмахран, юрӑсем уҫласа илмеллине эпир хупрӑмӑр (хальхи вӑхӑтра вӗсене ытти чылай сайтра уҫласа илме май пур).

Паянхи кун эпир сире валли сайтра информаципе ытларах тивӗҫтерме тӑрӑшатпӑр. Ҫавна май пирӗн темиҫе хыпарҫӑ ӗҫлет. Ҫывӑх вӑхӑтра вырӑсла пайра та хыпарсене ҫӗнетсе тӑма пуҫласшӑн.

Ҫитес ҫул пирӗн портал 10 ҫул тултарӗ, ҫавна май эпир ҫӗнӗ конкурссем йӗркелеме тӗв туса.

Малалла...

Ӳкермелли ятарлӑ урапа

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн ячӗпе Google тӗнче тетелӗнчи корпорацинчен ҫыру килнӗ. Унта Шупашкарти культура тата истори еткерлӗхӗн ӗскерӗсене (объекчӗсене), хула урамӗсене ӳкерме пулӑшма ыйтнӑ. Вӗсене Google карттине панорама валли вырнаҫтарӗҫ.

Google картти ҫинче урамсене пӑхма пулать. Ку тӗнче тетелӗпе усӑ куракана географи тата культурӑпа истори еткерлӗхӗн ӗскерӗсем тӑрӑх «ҫӳреме» май парать. Сӑнӳкерчӗксем пахалӑхлӑ, ҫавна май ландшафтӑн чи пӗчӗк пайне те курма май парать.

Ку проектра тӗнчери 30 ытла ҫӗршыв хутшӑнать. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, кӑна авӑн уйӑхӗнче ятарлӑ автомобиль ҫине лартнӑ камерӑпа усӑ курса ӳкерӗҫ. Ку ӗҫе Питӗрте, Екатеринбургра, Дон ҫинчи Ростов хулинче, Чулхулара, Иркутскра, Орелта, Ставропольте, Брянскра, Читара, Владивостокра, Находкӑра, Кӑнтӑр Сахалинта тата ытти хулара пурнӑҫланӑ.

Шупашкар хула администрацийӗ культурӑпа истори еткерлӗхӗн объекчӗсене ӳкерӳ валли хатӗрлеме тытӑннӑ ӗнтӗ.

Сӑмах май унччен Google ураписем пирӗн хулана 2012 ҫулта ӳкернӗ — вӑл сӑнсемпе хальхи вӑхӑтра паллашма пулать. Ӳкерекен аппаратура юнашарти хӑш-пӗр яла та кӗрсе тухнӑ пулас — сӑмахран, Лапсар ялӗн Шоссе урамӗнчи сӑнсем пур.

Малалла...

Ҫапларас ӑнлантарса панӑ паянхи йышӑнӑва Раҫҫей Федерацийӗн Ҫыхӑнупа массӑллӑ коммуникацисен министерствинче. Ахаль ҫын е пӗр-пӗр организаци хӑйӗн Wi-Fi-не уҫӑ хӑварсан ун урлӑ ҫыхӑнакансем тӗнче тетелне паспортсӑрах тухма пултарӗҫ.

«Wi-Fi точкине ҫыхӑну операторӗ лартнӑ пулсан тӗнче тетелне ярас умӗн унӑн усӑҫран (пользовательтен) СМС урлӑ ӑна палласа илме май паракан даннӑйсем илсе е ятарлӑ хурмӑ ҫырса тултарттарса кирлӗ даннӑйсене пӗлмелле. Енчен те Wi-Fi точкине уйрӑм ҫын лартнӑ пулсан [паянхи] улшӑнусем ӑна пырса тивмӗҫ, унӑн нимӗнле яваплӑх та пулмӗ», — министерствӑра ҫапларах ӑнлантарса панӑ. Ҫапла май кафесемпе транспортра е паркра ҫынсем малашне те тӳлевсӗр Wi-Fi-па усӑ курайӗҫ.

Идентификаци йӗркине оператор хӑйех суйлама тивӗҫ иккен — е вӑл влаҫ органӗнчен ыйтма пултарать е СМС яртарса.

Халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенчи тӳлевсӗр Wi-Fi-па малашне паспорт кӑтартсан кӑна усӑ курма май пулӗ. Ҫак йышӑнӑва паян Раҫҫей Федерацийӗн премьер-министрӗ Дмитрий Медведьев алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.

Ку йышӑну кафесенчи, транспортри тата парксенчи тӳлевсӗр Wi-Fi-па усӑ курассине йывӑрлатать. Тӳре-шара шухӑшӗпе тӳлевсӗр ҫыхӑнупа усӑ курас текенсен оператора (Wi-Fi точкин хуҫине) паспорт е ҫын кам пулнине ӗнентерекен урӑх хут кӑтартмалла. Операторӗ вара ҫынна тетелте регистрацилемелле те идентификатора упраса хӑвармалла.

Ку йышӑнупа, паллах, тӳлевсӗр Wi-Fi вырӑнӗсене пӗтерсе хурӗ кӑна. Тӗнче тетелне тухас тесе никам та паспорт кӑтартса ҫӳремӗ тата Wi-Fi точкин хуҫисем те тетеле тухакансене сӑнама кирлӗ хушма ятарлӑ хатӗр-хӗтӗре вырнаҫтарас ҫук. Ку йышӑну правительствӑна, сӑлтавне террористсемпе ҫыхӑнтарать пулин те, ун политикипе килӗшмен ҫынсемпе кӗрешме ҫеҫ кирлине кӑтартса парать.

Вилӗмсӗр Анисим Асламас

Паллӑ чӑваш композиторӗ, тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Анисим Асламас ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа Чӑваш Енӗн Хальхи вӑхӑтри историйӗн патшалӑх архивӗн специалисчӗсем web-страница хатӗрленӗ иккен. Шел те вӗсен сайтӗнче нимӗнле уйрӑм старницӑ та асӑрхама май килмерӗ. Культура министерствинче ҫеҫ пӗчӗк уйрӑм пур: www.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=12&id=1836433.

Аса илтеретпӗр, Анисим Асламас 1924 ҫулхи утӑн 24-мӗшӗнче Етӗрне районӗнчи Вӑрманкас-Асламасра ҫуралнӑ.

Культура министерстви пелтернӗ тӑрӑх web-страницӑна композиторӑн архивӗнчи материалсенчен пухнӑ. Вӗсем архива 1999 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче лекнӗ. Материалсем хушшинче музыка хайлавӗсен нотисем, концертсемпе пултарулӑх каҫӗсен программисем, халиччен кун ҫути курнӑ музыка хайлавӗсен пуххисем, тӗрлӗ вӑхӑтра хаҫат-журналта пичетленнӗ статьясем, автобиографилле аса илӳсем, сӑнӳкерчӗксем пур.

Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп страници паянтан ҫӗнӗлле курӑнать — тӗп пайне самай улӑштартӑмӑр.

Чи пысӑк ҫӗнӗлӗх — тӗп старницӑра пӗр хыпарӑн тексчӗ кӑна малашне пулӗ, ыттисен — ячӗсем ҫеҫ. Вӑл хыпара сайт хӑйех суйлать — халӑха чи кӑсӑклантараканни пулӗ, е тепӗр май каласан халӑх чи нумай вулакан хыпара вырнаҫтарӗ. Кашни кун хыпарсен йышӗ пӗчӗк мар пулнине шута илсе эпир вӗсен ячӗсене сылтӑмра кӑтартрӑмӑр. Унта икӗ кун хушшинчи хыпарсем пулӗҫ.

Ҫавӑн пекех аялта юлашки вӑхӑтра ыттисенчен ытларах ҫутатакан хыпарсен пайӗсем пулӗҫ. Кашни пайра эсир ӳкерчӗкпе хальтерехри хыпара курма пултаратӑр, тата унчченхи виҫӗ хыпара. Пур вырӑнта та хыпарӗ паянхи кунпа пырать пулсан унӑн вӑхӑтне кӑна кӑтартнӑ, ыттисен вара — кунне те.

Хыпарсемпе туллин палашас тесен малашне ячӗ ҫинчи каҫӑпа усӑ курма тивӗ. Шалти сраницӑсене вара улӑштарман, вӗсем ҫаплипех юлнӑ.

Кивӗ калӑплав килӗшет пулсан ӑна сыхласа хӑварнӑ. Сӑмах май, енчен те чылайӑшӗ ӑнах хӑварас тет пулсан — пире пӗлтерӗр ҫеҫ, тавӑратпӑр. Тӗслӗх пек эсперантопа акӑлчан версисене пӑхма пултаратӑр — унта малтанхи калӑплавах (ку унти хыпарсем питӗ кивӗ пулнипе ҫыхӑннӑ).

Малалла...

Кӑҫалхипе 25-мӗш хут иртекен Чунҫӳрев валли Твиттерта ятарлӑ тӗвӗт ҫӑмхине уҫнӑ — вӑл twitter.com/ cunsurev адреспа вырнаҫнӑ. Унта эсир Чунҫӳрев епле иртнипе паллашма пултарайратӑр.

Кӑҫалхи чунҫӳрев маршручӗ: Вӑта Сӑвар (Шупашкар, 05:30 Ленин плӑкӗ умӗнче пуҫтарӑнаҫҫӗ) — Хусан (иртсе каяҫҫӗ кӑна) — Чӑваш Хурамалӗ (Пушкӑртстан, кунта концерт лартмалла) — Чӑваш сӑрчӗ (Чувашская гора, Тобольск, юпа лартаҫҫӗ) — Ело (Туҫи Алтай, Эл Ойын) — Сростки (паллӑ совет ҫыравҫи Василий Макарович Шукшин ҫуралнӑ ял) — Слакпуҫ (Пушкӑртстан) — Силпи (Пушкӑртстан, «Нарспи» поэма вырӑнӗ) — Патраклӑ (Тутарстан, концерт лартаҫҫӗ) — Пӳлер — Сӑвар — Пӑлхар — Вӑта Сӑвар (Шупашкар).

Чунҫӳрев ыран 05:00-06:00 сехетре тапранать те утӑ уйӑхӗн 9–10-мӗшӗнче таврӑнать.

//сӑмах май: сайтри модераци (т-х: шухӑшсем) Чунҫӳреврен таврансан кӑна ӗҫлесе кайӗ

Ҫӗнӗ кӑларӑмӑн хуплашкки

«Шкулта» журналӑн ҫӗнӗ номерӗ тухнӑ. Унта яланхи пекх уроксенче усӑ курмалли ҫӗнӗ материалсем пур. Хальхинче чӑваш литературипе, методикӑпа, биологипе чӑваш чӗлхин хутӑш урокӗнче усӑ курма меллӗ материалсем кӗртнӗ журналӑн ҫӗнӗ номерне.

Ҫавӑн пекех «Шкулта» журналӑн редакторӗ хӑйӗн чӑваш чӗлхипе ҫыхӑннӑ шухӑшӗсене «Тӑван чӗлхе пирки тата...» статьйинче ҫутатса панӑ. Вӑл нумай чӑваш шухӑша яраса шанас килет.

Унсӑр пуҫне интернет журналта «Чӑваш ачи, сассуна пар» видеосӑвӑсен конкурсне хутшӑннӑ ачасемпе вӗрентекенсем валли электрон сертификатсем кӗртнӗ. Вӗсене классемпе ӳсӗм ушкӑнӗсене пайланӑ, ҫапла вара кирлӗ ушкӑна уҫласа илсе кашни хӑйӗн сертфикатне пичетлесе кӑларма пултарӗ. Журналӑн тӗнче тетелӗнчи адресӗ — http://www.shkul.su.